یادداشت|ایمان امیدآفرین، منجی جهان امروز

به گزارش مجله خبری نگار، سعید اشیری کارشناس مسائل سیاسی در یادداشتی با اشاره به سخنرانی رهبر انقلاب در مراسم سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) نوشت:

رهبر گرامی انقلاب، در سخنرانی چهاردهم خرداد امسال، باب دیگری از «مکتب امام (ره)» را گشودند و در یک منظومه‌ی معرفتی و معنایی، از امامِ اهل ایمان و امید و دوگانه‌ی ایمان و امید با تأکید بیشتری سخن گفتند؛ چرا که از نگاه ایشان، مهم‌ترین راه برای حفظ استقلال ملّی، عزّت ملّی و منافع ملّی مبتنی بر این دو رُکن کلیدی است و از همین‌رو «آماج دشمن هم همین ایمان و امید است.»

تحقق ایمانِ امیدآفرین، مستلزم توجه به الزاماتی است؛ بخشی از سازوکار امیدآفرینیِ ایمان را باید از زاویه‌ی «تحول اخلاقی» در ساحت جامعه نگریست. در سال جاری محور تحول و تحول‌خواهی، کانون سخنان نوروزی رهبر گرامی انقلاب بود و از نگاه ایشان، تحول «تغییر بخش‌ها و نقاط معیوب؛ چه در نظام اسلامی، چه در جامعه‌ی ایرانی» است؛ «اگر بخواهیم تحوّل انجام بگیرد، نیاز داریم به اعتماد به نفس ملّی؛ این یک. ثانیاً نیاز داریم به هوشیاری.» در این منظومه‌ی فکری، مسیر تحول را باید بر اساس تحلیل دقیق و واقع‌بینانه‌ی «قوت‌ها» و «ضعف‌ها» نگریست.

از نگاه آیت‌الله خامنه‌ای، منشأ تحول در واقعیت‌های اجتماعی، مبتنی و منبعث از تحول و انقلاب درونی افراد جامعه است: «اسلام به ما یاد می‏دهد که برای پیشرفت در دستیابی به هدف‌های دنیا و آخرت، باید تحوّلی در درون انسان به وجود آید. تا آن تحوّل‏ در درون یک جامعه‏ و در جوامع اسلامی به‏طور خاص ایجاد نشود و تا وقتی‏که دل‌ها با خدا آشنا نگردد و راه خدا به‏عنوان برترین راه و صراط مستقیم مورد توجّه و تبعیت قرار نگیرد، مشکلات جوامع اسلامی حل نخواهد شد.»

تحول و دگرگونی در دلها، مسیری بوده است که هم علّت پیروزی انقلاب اسلامی و هم عامل تداوم پیروزمندانه‌ی آن است: «حقیقتاً امروز جمهوری اسلامی احتیاج دارد که در درجه‏ی اول ما مسئولان و سپس آحاد مردم، به صورت دقیق و منظم و مرتب سعی کنیم در وجود و دل خود، تحولی در جهت هدف‌های اخلاقی اسلام به وجود آوریم. البته، این درست است که اگر تحول در دل‌ها و جان‌ها پدید نمی‏آمد، انقلاب پیروز هم نمی‏شد. نفس پیروزی انقلاب، به معنی آن است که در مجموع، دگرگونی و تحولی در دل‌ها انجام گرفت.

بدون این دگرگونی، انقلاب پیروز نمی‏شد، اما برای تداوم انقلاب و پیروزی‌ها و استقامت این خط و عدم انحراف - که این از همه مهم‏تر است - همه‏ی ما احتیاج داریم که در وجود و اخلاق و روحیات خود، تغییرات بدهیم.»

در بازگشت به مجموعه نظراتی که رهبر انقلاب به عوامل قِوام‌بخش و هویّت‌آفرین جامعه طرح کرده‌اند، نسبتِ وثیق و بنیادی مهمّی میان اخلاق و هویّت جامعه وجود دارد. ازنظر ایشان: «هویت‏ حقیقی جامعه، هویت‏ اخلاقی‏ آن‌ها است؛ یعنی درواقع سازه‌ی اصلی برای یک اجتماع، شاکله‌ی اخلاقی‏ آن جامعه است و همه‌چیز بر محور آن شکل میگیرد.»

بر همین اساس است که ایشان برای تحقّق عدالت اجتماعی – به‌مثابه‌ی یکی از اهداف مهمّ نظام اسلامی – تحوّل اخلاقی جامعه را شرط اساسی می‌دانند. از نگاه ایشان «عدالت اجتماعی، به مقدار زیادی وابسته به اخلاق است؛ البتّه بخش عمده‌ی آن مربوط به مقرّرات و قوانین جامعه است. امّا مقرّرات و قوانین، بدون اینکه افراد از اخلاق الهی و اسلامی برخوردار باشند، چندان کارساز نیست. اگر اخلاق در جامعه تأمین شد، عدالت اجتماعی تأمین میشود؛ جامعه آباد میشود و انسان‌ها در بهشت زندگی میکنند؛ ولو در همین دنیا. در سطح عالم، مشاهده میکنیم عمده‌ی فجایعی که بر سر بنی‏آدم می‏آید، ناشی‏از اخلاق سوء و فساد‌هایی است که در اخلاق افرادی از نوع بشر هست.»

سازوکار امیدآفرینی ایمان، مسیری کمال‌جویانه است که مبتنی بر تحول اخلاقی جامعه امتداد خواهد یافت و اولویت شأن اخلاق، آنگونه است که تحقق عدالت در جامعه نیز به اخلاق وابسته است؛ بر همین اساس است که توجه به اخلاق عمومی و تقویت فضائل و پرهیز از رذائل اخلاقی، نشانگرِ تحقق ایمانی است که منجی جهان امروز خواهد بود.